Comparison Anthropometrical and Physiological Profile Between National Handball Women's Players and Hamadan's Handball Women's Players.

مقایسه نیمرخ اندازهگیریهای آنتروپومتریکی و فیزیولوژیکی زنان هندبالیست منتخب
همدان با زنان هندبالیست تیم ملی ایران
محمدعلی سمواتی شریف 1، سمیه باقری، حجت اله سیاوشی 3
چکیده
هدف از این پژوهش، مقایسه نیمرخ اندازهگیریهای آنتروپومتریکی و فیزیولوژیکی زنان هندبالیست منتخب همدان و زنان هندبالیست
23 ( و بازیکنان تیم ملی /47 ± 5/ تیم ملی ایران میباشد. بدین منظور بازیکنان منتخب همدان ) به تعداد 15 نفر، با میانگین سنی 75
23 ( به عنوان آزمودنی انتخاب شدند. متغیرهای آنتروپومتریکی توسط روشها /67 ± 3/ بانوان ایران ) به تعداد 15 نفر، با میانگین سنی 56
سرعت توسط دوی 36 متر، چابکی توسط آزمون ایلینویز، انعطافپذیری ،RAST و ابزار های استاندارد شده، توان بیهوازی توسط آزمون
توسط تخته انعطاف پذیری، توان بیلاکتات توسط آزمون پرش عمودی، و حداکثر اکسیژن مصرفی به وسیلهی آزمون دویدن 1600 متر،
اندازهگیری شد. نتایج نشان داد بازیکنان تیم منتخب هندبال بانوان همدان نسبت به بازیکنان تیم ملی ایران در متغیرهای قد، توده بدن،
میباشند؛ بنابراین، برای (p < 0/ درصد چربی بدن، سرعت، پرش عمودی، توان بیهوازی و اکسیژن مصرفی بیشینه ضعیفت ( 05
موفقیت در رقابتهای ورزشی باید خود را به معیارها و هنجارهای بازیکنان سطح ملی و نخبه جهانی نزدیک کنند.
واژههای کلیدی:
هندبال، زنان هندبالیست، آزمون رست، اکسیژن مصرفی بیشینه
m-samavati@basu.ac.ir . 1. دانشیار، دکترای فیزیولوژی ورزشی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
2.کارشناس ارشد تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.
3.دانشجوی دکتری فیزیولوژی ورزش، پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی، تهران، ایران.
دوفصلنامه علمی، تخصصی گروه تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه سیستان و بلوچستان
مجله پژوهش در علوم زیستی و فعالیت بدنی دوره 2، شماره 3، پاییز و زمستان 1394
48
مقدمه
دستیابی به سطوح بالای نخبگی در ورزش، فرایندی بسیار پیچیده
و نیاز به شناسایی و گزینش افرادی با استعداد و برخورداری از
ویژگیهای جسمانی، مهارتی و رفتاری ویژهای است ) 1(. به همین
سبب، استعدادیابی نوجوانان در ورزشهایی که در آنها میتوانند
پیشرفت بیشتری داشته باشند بسیار مهم میباشد. در این میان،
پژوهشهای بسیاری دربارهی استعدادیابی ورزشکاران برحسب
ویژگیهای آنتروپومتریکی و فیزیولوژیکی آنان انجام شده است؛
بهعنوان نمونه، برخی از پژوهشگران در بررسیهای خود نشان
دادند که ژیمناستهای دختر با حجم عضلانی نسبتاً کم و قد
کوتاه و سبک وزن در حرکات زمینی، دختران کوتاه قد در موازنه
و دختران کوتاه قد با لگن کوچک و دستان بلند در پارالل عملکرد
بهتری دارند ) 2 (. همچنین، برخی دیگر از پژوهشها نیز نشان
دادهاند که در زنان فوتسالیست به هنگام بازی، هر دو مسیر انرژی
هوازی و بی هوازی درگیرند و فشار زیستی مشابهی را وارد می
کنند ) 3(. ویژگیهای آنتروپومتریکی ورزشکاران همچون قد،
تودهی بدنی، ترکیب بدنی، و اندازهی اندامها، برخی اوقات
رابطهی پیچیدهای با کارایی و عملکردهای ورزشی دارند. شناسایی
این ارتباط در هر رشتهی ورزشیای میتواند نقشی کلیدی در
مقایسهی ورزشکاران با خود و دیگران، کشف ضعفها، رفع و
اصلاح آنها، طراحی برنامههای تمرینی اصولی و صحیح و نیز در
استعدادیابی و انتخاب ورزشکاران آن رشتهی ورزشی داشته باشد
( 4 (. پژوهشهای فراوانی نشان دادهاند که ورزشکاران نخبه و
سطح بالا در رشتههای ورزشی گوناگون از ویژگیهای
آنتروپومتریکی و فیزیولوژیکی خاصی برخوردارند. برای نمونه
توریلا و همکاران 1 ( 1987 (گزارش دادند که عدم دارا بودن
فیزیک مناسب بدنی اثراتی منفی بر کارایی، عملکرد و موفقیّت
ورزشکاران دارد و نشان دادند که اختلافات موجود در میان
متغیرهای مورفولوژی ورزشکاران و بازیکنان رشتههای ورزشی
گوناگون اثراتی کلیدی و مهم بر عملکرد آنان دارد ) 5(. در
دهههای اخیر هندبال به دلیل دارا بودن الگوهای حرکتی گوناگون
و سطوح متفاوتی از تواناییهای موردنیاز ورزشکاران برای رسیدن
به درجات مطلوبی از عملکرد به یکی از جالبترین موضوعات
پژوهشی برای بیشتر محققان تبدیل شده است ) 6(. نتایج
بررسیهای گذشته نشاندهندهی این مطلب است که اجزاء
ساختار بدنی )قد، وزن، درصد چربی و توده بدنی( و تواناییهای
1. Toriola et al
جسمانی مطلوب )قدرت، سرعت، چابکی و استقامت( از
فاکتورهای مهم و تأثیرگذار بر عملکرد بازیکنان هندبال میباشد
( 7 (. برای نمونه، برخی از پژوهشها نشان دادهاند که تودهی بدنی
بالا سبب کاهش پرش عمودی و چابکی افراد میگردد ) 8(، و یا
اینکه افزایش میزان سطح بدن هندبالیستها موجب افزایش
تبادل دمای مرکزی با محیط پیرامون گشته و بدین سبب باعث
بهبود عملکرد هندبالیستها میگردد ) 9(. همچنین، توان خروجی
بالا و توانایی تولید نیروی انفجاری فاکتورهای اثرگذاری بر برخی
از فاکتورهای آمادگی جسمانی همچون دوی سرعت، پرش، و
تغییر جهتهای سریع در برابر بازیکنان رقیب میباشد، و چنین
پارامترهایی در موفقیّت در بازی هندبال دارای اهمیّت میباشند
( 10 (. پیچیدگی تناوبی عملکردی بازیکنان هندبال نشان میدهد،
فاکتورهایی مانند سرعت، توان، انعطافپذیری و سرعتپرتاب،
بهعنوان عوامل مؤثر در اجرای این رشتهی ورزشی محسوب
میباشد ) 11 (. بنابراین، سنجش وضعیّت جسمانی هندبالیستهای
نخبه از طریق اجرای آزمونهای تخصّصی باعث میشود تا
ورزشکاران با آگاهی از تواناییها و ظرفیّتهای عملکردی خود،
بازخوردهای لازم را جهت بهبود کارایی دریافت نمایند ) 12 .)
گذشته از این، مربیان نیز به نقاط ضعف و قوت برنامههای تمرینی
خود پی برده و از این گذر به سایر بازیکنان این اجازه را میدهند
تا از این شاخص بهعنوان ملاکی برای مقایسهی ویژگیهای خود
با سایر بازیکنان تیمهای لیگ و ملیپوش استفاده نمایند) 11 .)
بههمینمنظور، هدف انجام این تحقیق، بررسی ویژگیهای
آنتروپومتریکی و آمادگی جسمانی بازیکنان تیم هندبال زنان
همدان و مقایسه آن با بازیکنان هندبال تیم ملی زنان ایران
میباشد.
روش شناسی
تحقیق حاضر از نوع نیمه تجربی و کاربردی میباشد. جامعهی
آماری این تحقیق را بازیکنان حاضر در اردوی آمادگی تیم ملی
هندبال بانوان جمهوری اسلامی ایران و بازیکنان عضو تیم
هندبال بانوان استان همدان تشکیل میدادند. بهصورت تصادفی
از بین بازیکنان هندبال بانوان استان همدان 15 نفر و همچنین از
بین بازیکنان زن تیم ملی هندبال ایران نیز 15 نفر بهعنوان
نمونهی آماری انتخاب شدند )جدول 1(. به جهت اینکه افراد یک
گروه از پستهای خاصی انتخاب نشده باشند، این بازیکنان از
پستهای گوناگون بازی هندبال انتخاب شده بودند، به گونهای
دوفصلنامه علمی، تخصصی گروه تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه سیستان و بلوچستان
مقایسه نیمرخ اندازهگیریهای آنتروپومتریکی و فیزیولوژیکی زنان هندبالیست... محمدعلی سمواتی شریف و همکاران
49
که افراد هر دو گروه از نظر نوع پست بازی تقریباً نسبت مشابهی
را تشکیل میدادند. با این وجود، به دلیل حجم نمونهی نسبتاً
کوچک، امکان مقایسهی افراد هر گروه بر حسب نوع پستی که
در آن بازی میکردند، وجود نداشت. کلیّه اندازهگیریهای تیم ملی
هندبال زنان به مدت 2 روز در محل کمیته ملی المپیک انجام
شد، همچنین اندازهگیریهای تیم هندبال زنان استان همدان هم
به مدت 2 روز در محل سالن شهید محبی واقع در دانشگاه بوعلی
سینا انجام گرفت.
اندازهگیری متغیرهای آنتروپومتریکی:
قد آزمودنیها برحسب سانتیمتر در وضعیت ایستاده و بدون
کفش به کمک قدسنج پرتیبل SOEHNLE ساخت کشور
آلمان و با دقت 1 / 0 سانتیمتر اندازهگیری شد . وزن برحسب
کیلوگرم و با حداقل لباس توسط ترازوی SECA ساخت کشور
آلمان اندازهگیری گردید. نمایهی تودهی بدنی از تقسیم وزن بدن
بر مجذور قد محاسبه گردید. درصد چربی بدن نیز با استفاده از
دستگاه بیوالکتریک امپدانس 2 تعیین گردید. لوکاسکی 3 ،
همبستگی این روش را در پیشگویی چربی بدن زنان و مردان به
ترتیب 93 % و 88 % گزارش کرده است ) 13 .)
اندازهگیری شاخصهای فیزیولوژیکی:
توان بیهوازی با بهرهگیری از آزمون میدانی دوی سرعت رفت
و برگشت RAST 4 برآورد شد ) 14 (. مسیر انجام آزمون مسافت
35 متر بود که میبایست 6 نوبت متوالی با همهی توان و سرعت،
طی شود ) m 35 × 6 (، زمان استراحت بین هر وهلهی کار 10
ثانیه بود. پس از اتمام آزمون، به کمک رابطهی ریاضی میان
پارامترهای توان، کار و زمان اجرا )فرمول 1(؛ متغیرهای توان
بیشینه و میانگین توان محاسبه گردید ) 14 .)
)فرمول 1 )
جرم )کیلوگرم([ = توان )وات( × ) مجذور مسافت )متر [ ÷ ) زمان )ثانیه
در این آزمون بالاترین مقدار توان برحسب وات بهعنوان توان
بیشینه و از تقسیم مجموع توان 6 مرحله بر 6، توان میانگین
محاسبه میگردید. همچنین از تقسیم توان برحسب وات به وزن
بدن برحسب کیلوگرم، توان نسبی به دست میآمد. برای ارزیابی
چابکی، از آزمون ایلینویز استفاده شد ) 15 (. در این آزمون 4
مخروط پلاستیکی به فاصله 05 / 3 متر از یکدیگر در یک امتداد
قرار میگرفت، آزمودنیها به فاصلهی 83 / 1 متر در کنار اولین
2. Body Composition Analyzer Zeus 9.9 (Body Pass 2.2 Software); Made in Korea
مخروط، به حالت ایستاده قرار میگرفتند و با فرمان شروع، مسافت
14 / 9 متر را بهصورت مستقیم میدویدند؛ سپس بهصورت مایل
به سمت اولین مخروط بازمیگشتند و مسیر بین مخروطها را
بهصورت مارپیچ طی میکردند و مجددا این مسافت را بهصورت
مستقیم بازمیگشتند و از خط پایان عبور میکردند. بهترین زمان
از 2 بار اجرای آزمایش برحسب ثانیه و صدم ثانیه بهعنوان امتیاز
آزمون محسوب میشد ) 15 (. برای اندازهگیری سرعت دویدن، از
دوی سرعت 36 متر استفاده گردید؛ در این آزمون افراد طول 36
متر را با تمام سرعت میدوند. زمان اجرا برحسب ثانیه و صدم
ثانیه ثبت میشد ) 16 (. برای اندازهگیری توان عضلانی پاها از
آزمون پرش عمودی استفاده شد ) 17 (. آزمودنی کنار دیواری مدرج
ایستاده و یکی از دستهای خود را بدون اینکه کف پاهایش از
زمین جدا شود بهطور کاملاً کشیده بالا میبرد و محل برخورد
انتهای انگشت وسط با دیوار اندازهگیری میشود، سپس به حالت
اولیه برگشته و بدون دورخیز، با حداکثر توانان بهطور عمودی
جهش کرده و انگشت وسط دست را به بالاترین نقطه ممکن می
زند. اختلاف فاصله دو نقطه، ارتفاع پرش را به سانتیمتر مشخّص
میکرد ) 17 (. برای سنجش انعطافپذیری در این آزمون، شخص
به حالت پای جفت، طوری که زانوها کاملاً صاف باشند روی زمین
مینشیند، سپس با خم کردن تنه به جلو، دستها را روی
قسمتهای مدرج جعبه به سمت جلو میکشد و برای مدت 2 ثانیه
نگه میدارد؛ بیشترین مقدار حرکت دست روی بخش مدرج جعبه
برحسب سانتیمتر بهعنوان امتیاز برای هر فرد محسوب میگردید
( 18 (.ظرفیت اکسیژن مصرفی برحسب میلیلیتر در کیلوگرم در
دقیقه با استفاده از آزمون دویدن 1600 متر و به کمک رابطهی
میان وزن، ضربان قلب و زمان اجرای آزمون )فرمول 2( محاسبه
گردید ) 19 .)
)فرمول 2 )
VO2max (ml.kg.min-1) =100.5 - 0.1636 (W) - 1.438 (T) - 0.1928 (HR) + 8.344 (S)
VO2max : ماکزیمم اکسیژن مصرفی، W : وزن بدن برحسب کیلوگرم، T : زمان
اجرای آزمون برحسب دقیقه، HR ، ضربان قلب پایان آزمون برحسب ضربان در
دقیقه، S= زن ( 2 = مرد؛ 1: جنسیت آزمودنیها )
تجزیهوتحلیلهای آماری
برای تجزیه و تحلیل توصیفی دادهها در گروهها از آمار توصیفی
استفاده شد، سپس از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف برای بررسی
3 . Lukaski
4. Running Anaerobic Sprint Test
دوفصلنامه علمی، تخصصی گروه تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه سیستان و بلوچستان
مجله پژوهش در علوم زیستی و فعالیت بدنی دوره 2، شماره 3، پاییز و زمستان 1394
50
توزیع نرمال دادهها استفاده گردید و بعد از آشکار شدن نرمال بودن
دادهها، برای مقایسه دو گروه از آزمون t گروههای مستقل استفاده
شد. همچنین کلیهی عملیات آماری در محیط نرمافزار spss
نسخه 16 در سطح معنیداری 05 / 0P≤ و با سطح اطمینان 95 %
مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفتند.
یافتهها
تفاوت معنیداری در اندازههای قد و ظرفیت اکسیژن مصرفی
ارزیابیشده بین بازیکنان تیم هندبال زنان همدان در مقایسه با
بازیکنان تیم ملی ایران وجود داشت ) 05 / 0P≤ (. همچنین مقادیر
وزن، درصد چربی، اوج توان بیهوازی و پرش عمودی نیز بین
این دو گروه از لحاظ آماری معنیدار بود ) 01 / 0P≤ (. اختلاف
معنیدار مشابهی نیز در اندازههای نمایه توده بدنی، میانگین توان
بیهوازی و سرعت 36 متر وجود داشت ) 001 / 0P≤ (. بااینوجود،
بین مقادیر تست چابکی ایلینویز و آزمون خمش به جلو هیچ
تفاوت معنیداری بین دو گروه وجود نداشت )جدول 1 .)
جدول ) 1 ( مقایسهی متغیرهای اندازهگیری شده بین دو گروه با آزمون تی مستقل
متغیر
گروهها
میانگین ± انحراف استاندارد
T
P
سن )سال(
تیم منتخب همدان
75 / 5 ± 47 / 23
114 / 0
910 / 0
تیم ملی ایران
56 / 3 ± 67 / 23
قد ) cm )
تیم منتخب همدان
06 / 4 ± 93 / 164
474 / 0
017 / 0 *
تیم ملی ایران
95 / 4 ± 13 / 169
وزن ) Kg )
تیم منتخب همدان
34 / 6 ± 27 / 66
882 / 0
010 / 0 **
تیم ملی ایران
07 / 7 ± 47 / 59
نمایهی تودهی بدنی ( Kg/m2 )
تیم منتخب همدان
38 / 2 ± 37 / 24
917 / 0
001 / 0 *** >
تیم ملی ایران
51 / 2 ± 81 / 20
درصد چربی ) % )
تیم منتخب همدان
35 / 4 ± 42 / 24
175 / 3
004 / 0 **
تیم ملی ایران
92 / 2 ± 12 / 20
اوج توان بیهوازی
( W/Kg )
تیم منتخب همدان
024 / 1 ± 89 / 3
7345 / 0
005 / 0 **
تیم ملی ایران
139 / 2 ± 30 / 8
میانگین توان بیهوازی
( W/Kg )
تیم منتخب همدان
92 / 0 ± 09 / 3
980 / 4
001 / 0 ***
تیم ملی ایران
03 / 1 ± 79 / 4
چابکی ایلینویز ) S )
تیم منتخب همدان
62 / 1 ± 68 / 20
05 / 0
96 / 0
تیم ملی ایران
3 / 2 ± 66 / 20
سرعت 36 متر ) S )
تیم منتخب همدان
47 / 0 ± 06 / 7
63 / 6
001 / 0 ***
تیم ملی ایران
41 / 0 ± 04 / 6
پرش عمودی ) cm )
تیم منتخب همدان
24 / 6 ± 66 / 36
859 / 2
008 / 0 **
تیم ملی ایران
81 / 3 ± 71 / 41
خمش به جلو ) cm )
تیم منتخب همدان
46 / 6 ± 86 / 32
03 / 1
31 / 0
تیم ملی ایران
18 / 8 ± 5 / 36
ماکزیمم اکسیژن مصرفی
( ml.kg.min-1 )
تیم منتخب همدان
78 / 4 ± 71 / 43
463 / 0
047 / 0 *
تیم ملی ایران
87 / 5 ± 77 / 47
* تفاوت معنیداری بین دو گروه با سطح معنیداری 05 / 0P≤ ،
** تفاوت معنیداری بین دو گروه با سطح معنیداری 01 / 0P≤ ،
*** تفاوت معنیداری بین دو گروه با سطح معنیداری 001 / 0P≤
دوفصلنامه علمی، تخصصی گروه تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه سیستان و بلوچستان
مقایسه نیمرخ اندازهگیریهای آنتروپومتریکی و فیزیولوژیکی زنان هندبالیست... محمدعلی سمواتی شریف و همکاران
51
بحث و نتیجهگیری
آگاهی از خصوصیات فیزیکی بازیکنان هندبال میتواند در تعیین
فاکتورها و ویژگیهای فردی مؤثر بر عملکرد بازیکنان در طی
بازی سودمند باشد ) 20 (. به همین منظور این پژوهش بهمنظور
بررسی نیمرخ آنتروپومتریکی و فیزیولوژیکی زنان هندبالیست
منتخب همدان با زنان هندبالیست تیم ملی ایران انجام شد.
ویژگیهای آنتروپومتریکی ورزشکاران اغلب برای موفقیّت در یک
رشتهی ورزشی خاص مهم هستند ) 21 (. همچنین مارکز و
گونزالسبادیلو 5 ( 2007 (، نیز در بررسیهای خود گزارش دادند که
قامت و وزن بدن بازیکنان سطح بالای هندبال به ترتیب
1 / 13±2 / 184 سانتیمتر و 1 / 13 ± 8 / 84 کیلوگرم میباشد، و این
مقادیر تفاوت معنیداری با بازیکنان غیرحرفهای هندبال داشتند
( 22 (. در راستای این بررسیها، یافتههای این پژوهش نیز نمایان
ساخت که اختلافات معنیداری بین متغیرهای آنتروپومتریکی
اندازهگیری شده )قد، وزن، درصد چربی(، بین بازیکنان هندبال
منتخب استان همدان و هندبالیستهای تیم ملی وجود دارد که
این نتایج با یافتههای برخی از پژوهشگران همسو بود ) 22،23 )
درحالیکه با یافتههای برخی دیگر از پژوهشگران ناهمسو بود
( 20،24،25 ( که از جمله دلایل ناهمخوانی نتایج این پژوهش با
یافتههای دیگر محققان را میتوان در سن آزمودنیهای مورد
پژوهش عنوان نمود. به عبارتی این احتمال وجود دارد که تفاوت
در سن آزمودنیها ممکن است که خصوصیات آنتروپومتریکی و
مورفولوژیکی آنان را تغییر دهد. همچنان که در پژوهشی به
بررسی و ارزیابی مقادیر آنتروپومتریکی )قد، وزن، نمایهی تودهی
بدنی( در سنین مختلف پرداختند، آشکار ساختند که نمایهی تودهی
بدنی بالاتر، ارتباط معکوس خیلی قوی با آمادگی جسمانی
هندبالیستهای نوجوانان در مقایسه با بزرگسالان دارد ) 25 (. این
نتیجه حاکی از آن است که سن یک متغیر مستقل مهم در تعیین
میزان نمایههای آنتروپومتریکی هندبالیستها میباشد. برخی
پژوهشگران در بررسیهای خود نشان داده اند که بازیکنان هندبال
در پستهای مختلف از ویژگی های آنتروپومتریکی متفاوتی
برخوردارند ) 24 (. آشکار شده است که ویژگیهای آنتروپومتریکی
تأثیر قابلتوجهی بر روی عملکرد افراد در پستهای مختلف بازی
میگذارد ) 26 (. بهعنوان نمونه برخی از پارامترهای کلیدی، همانند
قد، وزن و نمایهی تودهی بدنی، اختلافاتی را بین بازیکنان هندبال
در پستهای مختلف مشاهده نمودند ) 26،27،28،29 (. بااینوجود،
در بررسیهایی که بر روی هندبالیستهای آسیایی انجام شده بود،
5. Marques & Gonzalez-Badillo
دادههای بهدستآمده نسبتاً همگن بودند ) 20 (. نتایج این پژوهش،
با توجه به برخی بررسیهای صورت گرفته دراینباره نشان
میدهد بازیکنان تیم هندبال بانوان همدان نسبت به تیم ملی
هندبال بانوان ایران از پارامترهای ترکیب بدنی مناسبی برخوردار
نیستند ) 6،20،30 (. مطالعات گذشته نشان میدهند که اجزاء
ساختار بدنی )قد، وزن، درصد چربی و توده بدنی( و تواناییهای
جسمانی )قدرت، سرعت، چابکی و استقامت( مطلوب از
فاکتورهای مهم و تأثیرگذار بر عملکرد بازیکنان هندبال میباشد
( 7(. شواهد علمی نشان میدهند که ساختار بدنی بازیکنان
بهصورت معنیداری بر روی اجرای سطح عالی آنها تأثیر
میگذارد. به دلیل اینکه هندبال ورزشی پیچیده و پویا است، باید
با سطح بالایی از آمادگی جسمانی و پارامترهای آنتروپومتریکی
همراه باشد تا اجرای مطلوب بازی فراهم شود ) 30 (. با توجه به
مطالعات انجام شده بهخوبی نشان داده شده است که بازیکنان
نخبهی هندبالیست دارای قامتی بلند و تودهی بدنی بالایی
میباشند ) 25 (. همچنین، یافتهها نشان میدهند افراد بلندقدتر در
اجرای حرکات قدرتی بر دیگران برتری دارند ) 31 ( درحالیکه،
افزایش میزان چربی بدن و درصد چربی بدن باعث کاهش عملکرد
ورزشی هندبالیستها میشود ) 25 (. یافتههای حاصل از
اندازهگیریهای متغیرهای ظرفیت اکسیژن مصرفی، پرش
عمودی، اوج توان بیهوازی، میانگین توان بیهوازی و سرعت
36 متر نیز نشان از وجود تفاوتهای معنیدار این متغیرها بین
هندبالیستهای منتخب استان همدان و بازیکنان هندبال تیم ملی
دارد که این یافتهها نیز با نتایج برخی پژوهشگران موافق بود
( 32،33 ( درحالیکه، با یافتههای پژوهشگران دیگر همخوانی
نداشت ) 34،35 (؛ که یکی از دلایلی که میتوان برای این ناهم-
خوانی عنوان نمود میتواند این باشد که آزمودنیهایی که در چنین
بررسیهایی مورد پژوهش قرار گرفتهاند از لحاظ جنسیت
ناهمگون بودهاند و به عبارت بهتر، آزمودنیهای مورد استفادهی
این پزوهشها هم شامل مردان و هم شامل زنان میشد ) 35 )
درصورتیکه، آزمودنیهایی که در این بررسی مورد پژوهش قرار
گرفته بودند از نظر جنسیت همگون شده بودند و تنها از زنان
هندبالیست انتخاب شده بود. توان و ظرفیت بیهوازی، از اجزای
تشکیلدهندهی آمادگی جسمانی مرتبط با مهارتهای ورزشی
هستند که نقش مهمی را در اجرای مهارتهای ورزشی ایفا
میکنند. بازی هندبال نیازمند فعالیتهای تناوبی شامل
دوفصلنامه علمی، تخصصی گروه تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه سیستان و بلوچستان
مجله پژوهش در علوم زیستی و فعالیت بدنی دوره 2، شماره 3، پاییز و زمستان 1394
52
حرکتهای شدید و با شدت متوسط است. به همین دلیل، موفقیّت
در هندبال، بستگی بیشتری به سرعت، چابکی، توان و استقامت
بیهوازی نسبت به توان هوازی دارد و برتری در این توانایی
نتیجهی رقابت را تعیین میکند. تغییر جهتهای سریع و
سرعتهای انفجاری موردنیاز برای رسیدن به توپ و اجرای
ضدحمله، نمونههایی از فعالیتهای شدید رایج در هندبال
میباشند. سرعت، چابکی، توان و استقامت در توان که ماهیتّی
بیهوازی دارند، فاکتورهای پیشگوییکنندهی قویای برای اجرای
موفقیّتآمیز در هندبال به شمار میروند ) 36،37 (. باید به این نکته
نیز اشاره کرد که با وجود این که، با شرح اهمیّت اجرای این
تحقیق برای بازیکنان و حمایتهای مربیان محترم تیم، تا حد
امکان برای بازیکنان انگیزش کافی ایجاد شده بود ولی حصول
اطمینان از دستیابی به نقطه اوج توان و انجام فعالیتها با حداکثر
شدت بهطور کامل قابلکنترل نبود. شرایط روحی- روانی
آزمودنیها طی دورهی پژوهش که ممکن بود بر نتایج تحقیق
تأثیر داشته باشد، کنترل نمیشد. گذشته از این، به دلیل تفاوت در
منطقهی جغرافیایی دو گروه آزمودنیها، امکان انجام آزمونها
بهصورت همزمان وجود نداشت. همچنین به دلیل در دسترس
نبودن پرش سنج الکترونیک برای برآورد حداکثر پرش آزمودنیها
از تست پرش سارجنت استفاده شد. با این وجود، بزرگترین ضعف
این پژوهش عدم تفکیکپذیری بازیکنان هندبال بر اساس نوع
پست آنان در زمین بود. بر این مبنا بررسیهای آینده باید
نیمرخهای آنتروپومتریکی و فیزیولوژیکی بازیکنان هندبال را
نسبت به نوع پست آنان در زمین بازی مورد پژوهش قرار دهند.
در پایان و با توجه به یافتههای این پژوهش و یافتههای
بررسیهای علمی آشکار میگردد که بازیکنان تیم هندبال زنان
همدان نسبت به بازیکنان تیم ملی زنان ایران از شاخصهای قد،
وزن، نمایهی تودهی بدنی، درصد چربی، سرعت، حداکثراکسیژن
مصرفی، میانگین و اوج توان بیهوازی مناسبی برخوردار نیستند.
این افراد برای کسب موفقیّت در رقابتهای بینالمللی، نیازمند
نزدیک شدن به معیارهای ترکیب بدنی و آمادگی جسمانی
بازیکنان نخبه زن در کنار سایر عوامل درگیر میباشد.
سپاسگزاری
بدینوسیله از تلاشهای مسئولین کمیتهی ملی المپیک ایران به
ویژه جناب آقای پیمان فخری بهخاطر در دسترس قرار دادن
بازیکنان تیم ملی هندبال ایران، کمال قدردانی و سپاسگزاری را
داریم.
References:
1 .تیماجی، دانیال؛ همت فر، احمد؛ آقا علی نژاد، حمید؛ نادری گودرزی، شیرین. 1393 ، مقایسه طول انگشت دو به چهار ) 4d به 2D ( در
دوندگان نخبه و غیر نخبه ایرانی. المپیک نوین. 2 ) پیاپی 2 ) 152 – 143 .
2 .مرتضوی، سیده شادی؛ صادقی، حیدر؛ کامکاری، کامبیز. 1393 ، رابطه ویژگی های آنتروپومتریکی، ترکیپ ترکیب و تیپ بدنی ژیمناستیک
های دختر نخبه کشور در عملکرد تخصصی نک اسباب. المپیک نوین. 1 ) پیاپی 1(. ص 21 – 7 .
3 .نادری، شکوفه؛ رجبی، حمید؛ نوروزیان، منیژه. ) 1392 (، طراحی آزمون ویژه برای برای تعیین توان هوازی بازیکنان زن فوتسال. المپیک. 1 (
پیاپی 61 (. ص 100 – 91 .
4 .حسینی، محمد؛ محمودخانی، محمدرضا؛ محمدیان، امید؛ احمدیان، مژگان؛ گردیاشکذری، محمدحسین. 1394 . رابطهی بین ویژگیهای
آنتروپومتریک و قابلیتهای فیزیولوژیک فوتبالیستهای نوجوان آماتور. علوم زیستی ورزشی. 7 ( 4 (. ص 659 - 671 .
5. Toriola A, Adeniran S, & Ogunremi P. (1987). Body composition and anthropometric characteristics of elite male basketball and volleyball players. Journal of sports medicine and physical fitness, 27(2), 235-239.
6. Spori G, Dinko V, Dinko V, Dragan M (2010). Fitness Profiling in Handball: Physical and Physiological Characteristics of Elite Players. Coll. Antropol. 34 (3): 1009–1014.
دوفصلنامه علمی، تخصصی گروه تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه سیستان و بلوچستان
مقایسه نیمرخ اندازهگیریهای آنتروپومتریکی و فیزیولوژیکی زنان هندبالیست... محمدعلی سمواتی شریف و همکاران
53
7. Cherif M, Mohamed Said, Najlaoui O, Gomri D (2011). Influence of Morphological Characteristics on Physical and Physiological Performances of Tunisian Elite Male Handball Players. Jurnal of Sports Medicine, 3 (2): 74-80.
8. Till K, Cobley S, Hara J, Brightmore A, Carlton C, Chris Ch. (2011). Using anthropometric and performance characteristics to predict selection in junior UK Rugby League players. Journal of Science and Medicine in Sport. 14: 264–269.
9. Chudeck M, Lubkowsk A. (2010). Temperature changes of selected body’s surfaces of handball players in the course of training estimated by thermovision, and the study of the impact of physiological and morphological factors on the skin temperature. Journal of Thermal Biology. 35: 379–385.
10. Ravier G, Demougeb J. (2016) Comparison of lower limb strength characteristics between youth and adult elite female team handball players. Science & Sports; 31: 39-46.
11. Ilias Z, Theodoros T, Ioannis V, Triantafillos C. (2009). Profile of Young Femaile Female Handball Players by Playing Position. Serbian Journal of Sports Sciences 3(1-4): 53-60.
12. Vila H, Manchado C, Rodriguez N, Abraldes JA, Alcaraz PE, Ferragut C. (2012). Anthropometric profile, vertical jump, and throwing velocity in elite female handball players by playing positions. J Strength Cond Res; 26(8):2146-55.
13. Lukaski HC (1987). Methods for the assessment of human body composition traditional and new. Amj.Clin. Nutr.46: 537-556.
14. LaVoie N, Dallaire J, Brayne S, Barrett D. (1984). Anaerobic testing using the Wingate and Evans-Quinney protocols with and without toe stirrups. Can J Appl Sport Sci: 9(1):1-5.
15 .هیوارد، ویواناچ ) 2010 (. آمادگی جسمانی پیشرقته )ارزیابی و تجویز فعالیت ورزشی(. آزاد، احمد؛ حامدینیا، محمدرضا؛ رجبی، حمید؛
گائینی، عباسعلی. تهران . انتشارات سمت.
16 .قراخانلو، رضا. ) 1380 ( مطالعه، طراحی و تدوین آزمونهای سنجش آمادگی ورزشکاران نخبه در رشتههای مختلف ورزشی. طرح پژوهشی.
تهران. سازمان تربیتبدنی جمهوری اسلامی ایران .
17 .آدامز، ژنام ) 2002 (. راهنمای آزمایشگاه فیزیولوژی ورزشی. رحمانینیا، فرهاد؛ رجبی، حمید؛ گائینی، عباسعلی؛ مجتهدی، حسین. تهران .
انتشارات عصر انتظار.
18. Haff. G, Dumke. C (2012) Laboratory manual for Exercise physiology. Health and Human Performance, University of Montana, Human Kinetics.
19. Burke EJ. (1976). Validity of selected laboratory and field tests of physical working capacity. Res. Quar. 47(1):95-104.
20. Hasan AAA, Rahaman JA, Cable NT, Reilly T. (2007); Anthropometric profile of elite male handball players in Asia. Biol Sport. 24(1):3–12.
21. Ziv G, Lidor R. (2009); Physical characteristics, physiological attributes, and on-court performances of handball players: A review. Eur J Sport Sci. 9(6):375–386.
22. Marques MC, van den Tilaar R, Vescovi JD, Gonzalez-Badillo JJ. (2007); Relationship between throwing velocity, muscle power, and bar velocity during bench press in elite handball players. Int J Sports Physiol Perform2(4):414–422.
23. Gorostiaga EM, Granados C, Ibáñez J, Izquierdo M. (2005); Differences in physical fitness and throwing velocity among elite and amateur male handball players. Int J Sports Med. 26(3):225–232.
24. Ghobadi H, Rajabi H, Farzad B, Bayati M, Jeffreys I. (2013). Anthropometry of World-Class Elite Handball Players According to the Playing Position: Reports From Men's Handball World Championship. J Hum Kinet. 31; 39:213-20.
25. Nikolaidis PT, Ingebrigtsen J. (2013). The relationship between body mass index and physical fitness in adolescent and adult male team handball players. Indian J Physiol Pharmacol. 57(4):361-71.
26. Sibila M, Pori P. (2009). Position-related differences in selected morphological body characteristics of top-level handball players. Coll Antropol. 33(4):1079–1086.
دوفصلنامه علمی، تخصصی گروه تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه سیستان و بلوچستان
مجله پژوهش در علوم زیستی و فعالیت بدنی دوره 2، شماره 3، پاییز و زمستان 1394
54
27. Chaouachi A, Brughelli M, Levin G, Boudhina NB, Cronin J, Chamari K. (2009). Anthropometric, physiological and performance characteristics of elite team-handball players. J Sports Sci; 27(2):151–157.
28. Milanese C, Piscitelli F, Lampis C, Zancanaro C. (2011); Anthropometry and body composition of female handball players according to competitive level or the playing position. J Sports Sci29(12):1301–1309.
29. Srhoj V, Marinović M, Rogulj N. (2002); Position specific morphological characteristics of top-level male handball players. Coll Antropol. 26(1):219–227.
30. Urban F, Róbert K, František T. (2011). Anthropometric Profiles and Somatotypes of the National Teams at the 2011 Women's 17 European Handball Championship.
31. Doodam CS, Vanderburgh PM. (2000). Allometric modeling of the bench press and squat who is the strongest regardless of body mass? J Strength cond Red, 14: 32-36.
32. Massuça L, Fragoso I. (2013). A multidisciplinary approach of success in team-handball. Apunts. Medicina de l'Esport, 48: 143-151.
33. Shahbazi M, Rahimizadeh M, Rajabi MR, Abdolmaleki H. (2010). Mental and Physical Characteristics in Iranian Men's Handball National Team, Winner of Silver Medal in Asian Games-. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 30: 2268–2271.
34. Dauty M, Kitar E, Dubois C, Potiron-Josse M. (2005). Relationship between ball velocity and the shoulder rotators isokinetic torque in high-level handball players. Science & Sports, V. 20, P: 300–303.
35. Michalsik LB1, Aagaard P. (2015). Physical demands in elite team handball: comparisons between male and female players. J Sports Med Phys Fitness.55(9):878-91.
36. De souza J, Gomez AK, Leme L, de silva SG. (2006). Chenges in metabolic and motor performance variable induced training in handball player. Rev Bras Med Esporte, 12(3):118-122.
37. Ostermann M, Holdhus H. (1998). The motor development of young female handball players. Handball, 69-73.